Pyły organiczne
Pył organiczny to zbiór cząstek biologicznych rozproszonych w powietrzu lub innej fazie gazowej. W jego skład wchodzą: pojedyncze spory, pyłki roślin, komórki bakteryjne lub wirusy, fragmenty grzybni, zarodniki grzybów pleśniowych, alergeny ssaków i inne cząstki niebiologiczne.
Podczas wykonywania różnych prac tj. sprzęt, wyładunek, omłoty zbóż i lnu, zbiór siana, ziół, czy prace inwentarskie, grupa zawodowa rolników, narażona jest na wdychanie dużych ilości pyłu organicznego, uwalnianego do powietrza strefy oddechowej z surowców roślinnych lub przez zwierzęta hodowlane.
Wrotami wnikania bioaerozolu zawartego w pyle organicznym do organizmu są: naskórek (rąk) i nabłonek (nosa, ust, spojówek, oskrzeli i pęcherzyków płucnych). Częste i długotrwałe narażenie na pyły organiczne może prowadzić do powstania wielu zespołów chorobowych dotyczących układu oddechowego, tj.: zewnątrzpochodne alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych (AZPP), zespół toksyczny wywołany pyłem organicznym (ODTS), astma oskrzelowa, przewlekłe zapalenie oskrzeli i inne. Mechanizmy działania bioaerozolu na układ oddechowy są ciągle jeszcze poznawane, ale uważa się, że u podstaw powstawania objawów chorobowych leży aktywacja komórek układu oddechowego, głównie makrofagów pęcherzykowych i fagocytów oraz uwalnianie przez nie licznych mediatorów prozapalnych.
Najlepiej poznanym i najczęściej rozpoznawalnym schorzeniem, związanym z narażeniem na pył organiczny, jest alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych (AZPP), w skład którego wchodzi szereg jednostek charakteryzujących się bardzo podobnym obrazem klinicznym lecz wywołanych przez różne czynniki etiologiczne. Ze względu na wywołujący je alergen i charakter ekspozycji wyróżnia się: płuco rolnika, płuco hodowców pieczarek, płuco stolarza, płuco hodowców ptaków, chorobę serowarów i inne.
Statystyki zdrowotne wykazują, że większość chorób zawodowych u polskich rolników jest wywoływana przez czynniki chorobotwórcze występujące w pyłach organicznych, a choroby płuc są częstsze u rolników niż u pozostałej części ludności, podobnie jest też w innych krajach. Wśród osób narażonych na bioaerozole odnotowuje się od 10 do 15% zachorowań. W ostatnim czasie Instytut Medycyny Wsi w Lublinie przeprowadził badania 200 rolników narażonych na pyły organiczne podczas różnych prac rolniczych (omłoty zbóż, lnu, ziół, hodowla bydła i trzody chlewnej). Badania ujawniły wysoki odsetek dodatnich reakcji w odczynie precypitacji w kierunku AZPP z antygenami drobnoustrojów środowiskowych i były znamiennie częstsze niż w równocześnie badanej grupie kontrolnej zdrowych mieszkańców.
